Sanskrit & Trika Shaivism (Español-Home)

¡Javascript está deshabilitado! ¡Revisa este enlace!


 El Paramārthasāra (Paramarthasara) de Abhinavagupta: Estrofas 67 a 70 - Shaivismo No dual de Cachemira

Traducción normal


 Introducción

El Paramārthasāra continúa con cuatro estrofas más. Éste es el decimoséptimo grupo de estrofas, el cual se compone de 4 de las 105 que constituyen la obra entera.

Por supuesto, también insertaré las estrofas originales sobre las cuales Yogarāja esté comentando. Escribiré muchas notas para hacer que este libro sea tan entendible para el lector promedio como me sea posible.

El Sánscrito de Yogarāja estará en color verde oscuro en tanto que las estrofas originales de Abhinavagupta se exhibirán en color rojo oscuro. A su vez, dentro de la transliteración, las estrofas originales estarán en color marrón, mientras que los comentarios de Yogarāja aparecerán en negro. Asimismo, dentro de la traducción, las estrofas originales de Abhinavagupta, es decir, el Paramārthasāra, estarán en colores verde y negro, en tanto que el comentario de Yogarāja contendrá palabras tanto en color negro como en rojo.

Lee el Paramārthasāra y experimenta Supremo Ānanda o Divina Bienaventuranza, querido Śiva.

Importante: Todo lo que está entre paréntesis y en cursiva dentro de la traducción ha sido agregado por mí para completar el sentido de una determinada frase u oración. A su vez, todo lo que está entre doble guión (--...--) constituye adicional información aclaratoria también agregada por mí.

al inicio


 Estrofa 67

एवं स्वात्मप्रत्यवमर्शोपपत्त्या ज्ञानिना विगलितकर्मफलाभिलाषेण कृतमपि कर्म न फलाय — इत्यावेदयन्स्वानुभवसिद्धं लोकदृष्टान्तमाह


इति युक्तिभिरपि सिद्धं यत्कर्म ज्ञानिनो न सफलं तत्।
न ममेदमपि तु तस्येति दार्ढ्यतो नहि फलं लोके॥६७॥


अहमेव चिद्घनः स्वतन्त्रः सर्वप्रमात्रन्तरतमत्वेन सर्वकर्मकारी नाहं वा कर्ता पारमेश्वरी स्वातन्त्र्यशक्तिरित्थं करोति — इति मम शुद्धचैतन्यरूपस्यैतावता किमायातम् — इति युक्तिभिः प्राक्प्रतिपादितस्वरूपाभिरुपपत्तिभिर्व्याख्यातस्वात्मस्वरूपविदः प्रमातुरुभयथा देहाद्यहम्भावाभावाद्धेयोपादेयशून्यत्वेन यत्सिद्धं कर्म निष्पन्नमपि कृतं न सफलं न तत्फलेन युज्यते तस्यात्मज्ञानिनः प्रतिपादितवदुभयथा कृत्रिमत्वाभावात्कृतमपि कर्म कुत्र फलेन योगं कुर्याद्देहादिप्रमातृताभिमानस्वभावाश्रयाभावान्न कुत्रचित् — इति यावत्। कृतस्य कर्मणो या प्रमातुः फलाभिमानरूढिरेष एवाश्रयो ज्ञानिनस्त्वभिमानाभावात्स्वस्मिन्रूप एव प्रक्षीणं कर्म न फलेन सम्बध्यते — इति। नन्वभिमानादेव कर्म फलेन युज्यते — इति कुत्र यथा — इत्याह न ममेदमपि इत्यादि। दृष्टं चैतन्नापूर्वं यथा न ममेदं यज्ञादिकं कर्म अपि तु तस्य कस्याप्यर्थवतो यजमानस्य इति अनया बुद्ध्या कृतमपि यज्ञादिकं कर्म लोके मूल्यार्थितया फलाभिमानाभावान्न यतस्तत्कर्म पारलौकिकेन फलेन युक्तं कल्पते। तथा हि — यजन्ति याजका यजते यजमान इति न्यायेन यजतामृत्विजां यज्ञकर्म स्वयं कृतवतामपीदमश्वमेधादिकं यज्ञकर्म नास्माकं किञ्चिदपि तु दीक्षितस्य पुण्यवतो वयं किलेह यज्ञकर्माणि नियमितमूल्यमात्रार्थिनोऽत्र न केचनैव यजमानः पुनरमुना कर्मणा स्वर्गादिफलभागपीति तेषां कर्मफलाभिमानाभावान्न स्वयं कृतमपि कर्म तदीयेन स्वर्गादिना फलेन युज्यते यजमानस्तु तत्र यज्ञकर्म स्वयमकुर्वाण ऋत्विङ्निर्वर्त्यकर्ममुखप्रेक्ष्यपि ममेदमश्वमेधादिकं यज्ञकर्म मदीयेन धनेनाम्यृत्विजः कर्मणि प्रवृत्ता इति ममैव स्वर्गादिफलं देहपातादवश्यं भावि — इत्यकुर्वाणस्यापि यथा समीहितकर्मफलाभिमानदार्ढ्यात्तत्तस्य कर्म फलेन युज्यते। अत एव कर्त्रभिप्राये क्रियाफल इति दीक्षितात्कर्तुर्यजते यजमान इत्यात्मनेपदं कर्त्रनभिप्राये तु परस्मैपदं यजन्ति याजका इति। इयान्महिमा दुर्लङ्घ्यो विकल्पस्वातन्त्र्यस्य — यत्स्वयं कृतमपि कर्म फलाभिमानाभावात्तत्फलेन न युज्यतेऽन्यैः कृतमपि कर्म ममेदमित्यभिमानदार्ढ्यात्फलयुक्तं स्यात्तस्मादृत्विग्व्यापारवत्क्रियमाणं योगिना कर्म फलाभिमानाभावान्न तत्सफलं भवेत् — इति॥६७॥

Evaṁ svātmapratyavamarśopapattyā jñāninā vigalitakarmaphalābhilāṣeṇa kṛtamapi karma na phalāya — Ityāvedayansvānubhavasiddhaṁ lokadṛṣṭāntamāha


Iti yuktibhirapi siddhaṁ yatkarma jñānino na saphalaṁ tat|
Na mamedamapi tu tasyeti dārḍhyato nahi phalaṁ loke||67||


Ahameva cidghanaḥ svatantraḥ sarvapramātrantaratamatvena sarvakarmakārī nāhaṁ vā kartā pārameśvarī svātantryaśaktiritthaṁ karoti — Iti mama śuddhacaitanyarūpasyaitāvatā kimāyātam — Iti yuktibhiḥ prākpratipāditasvarūpābhirupapattibhirvyākhyātasvātmasvarūpavidaḥ pramāturubhayathā dehādyahambhāvābhāvāddheyopādeyaśūnyatvena yatsiddhaṁ karma niṣpannamapi kṛtaṁ na saphalaṁ na tatphalena yujyate tasyātmajñāninaḥ pratipāditavadubhayathā kṛtrimatvābhāvātkṛtamapi karma kutra phalena yogaṁ kuryāddehādipramātṛtābhimānasvabhāvāśrayābhāvānna kutracit — Iti yāvat| Kṛtasya karmaṇo yā pramātuḥ phalābhimānarūḍhireṣa evāśrayo jñāninastvabhimānābhāvātsvasminrūpa eva prakṣīṇaṁ karma na phalena sambadhyate — Iti| Nanvabhimānādeva karma phalena yujyate — Iti kutra yathā — Ityāha na mamedamapi ityādi| Dṛṣṭaṁ caitannāpūrvaṁ yathā na mamedaṁ yajñādikaṁ karma api tu tasya kasyāpyarthavato yajamānasya iti anayā buddhyā kṛtamapi yajñādikaṁ karma loke mūlyārthitayā phalābhimānābhāvānna yatastatkarma pāralaukikena phalena yuktaṁ kalpate| Tathā hi — Yajanti yājakā yajate yajamāna iti nyāyena yajatāmṛtvijāṁ yajñakarma svayaṁ kṛtavatāmapīdamaśvamedhādikaṁ yajñakarma nāsmākaṁ kiñcidapi tu dīkṣitasya puṇyavato vayaṁ kileha yajñakarmāṇi niyamitamūlyamātrārthino'tra na kecanaiva yajamānaḥ punaramunā karmaṇā svargādiphalabhāgapīti teṣāṁ karmaphalābhimānābhāvānna svayaṁ kṛtamapi karma tadīyena svargādinā phalena yujyate yajamānastu tatra yajñakarma svayamakurvāṇa ṛtviṅnirvartyakarmamukhaprekṣyapi mamedamaśvamedhādikaṁ yajñakarma madīyena dhanenāmyṛtvijaḥ karmaṇi pravṛttā iti mamaiva svargādiphalaṁ dehapātādavaśyaṁ bhāvi — Ityakurvāṇasyāpi yathā samīhitakarmaphalābhimānadārḍhyāttattasya karma phalena yujyate| Ata eva kartrabhiprāye kriyāphala iti dīkṣitātkarturyajate yajamāna ityātmanepadaṁ kartranabhiprāye tu parasmaipadaṁ yajanti yājakā iti| Iyānmahimā durlaṅghyo vikalpasvātantryasya — Yatsvayaṁ kṛtamapi karma phalābhimānābhāvāttatphalena na yujyate'nyaiḥ kṛtamapi karma mamedamityabhimānadārḍhyātphalayuktaṁ syāttasmādṛtvigvyāpāravatkriyamāṇaṁ yoginā karma phalābhimānābhāvānna tatsaphalaṁ bhavet — Iti||67||

De este modo (evam), (Abhinavagupta,) dando a conocer que (āvedayan) "no (na) da fruto (phalāya) la acción (karma) que es realizada (kṛtam api) por un Conocedor (de la Verdad) (jñāninā) en quien ha tenido lugar un reconocimiento de su propio Ser (sva-ātma-pratyavamarśa-upapattyā) (y) en quien los deseos (abhilāṣeṇa) acerca de los resultados (phala) de (sus) acciones (karma) han desparecido por completo (vigalita)", citó (āha) un ejemplo (dṛṣṭāntam) (tomado) de la vida ordinaria (loka), el cual es probado (siddham) por la propia (sva) experiencia (anubhava):


A través de la firme convicción de que (dārḍhyatas) "Esto (idam) no es (na) mío (mama) sino (api tu) Suyo --del Gran Señor-- (tasya iti)", no hay ningún (nahi) fruto (relativo a acciones) (phalam) en (este) mundo (loke). Mediante razonamientos (yuktibhiḥ api) de ese tipo (iti), queda probado (siddham) que (yat) la acción (karma... tad) no produce fruto (na sa-phalam) en lo concerniente a un Conocedor del Ser (jñāninaḥ)||67||


"Yo Mismo (aham eva), una libre (svatantraḥ) masa compacta (ghanaḥ) de Conciencia (cit), (soy) el Hacedor (kārī) de todas (sarva) las acciones (karma) residiendo como el (Ser) más recóndito (antaratamatvena) en todos (sarva) los sujetos o individuos (pramātṛ)", o (vā) "Yo (aham) no (soy) (na) el hacedor (kartā), es el Poder de la Libertad (svātantrya-śaktiḥ) perteneciente al Gran Señor (pārameśvarī) el que hace (karoti) así (ittham... iti)". "¿Cómo (kim) (podría) Yo (mama), Conciencia Pura en Libertad Absoluta (śuddha-caitanya-rūpasya), (ser) afectado (āyātam) por tal cosa (etāvatā... iti)?". Mediante razonamientos (yuktibhiḥ) de ese tipo (iti), (a saber,) mediante argumentos (upapattibhiḥ) cuya esencia (sva-rūpābhiḥ) fue enseñada previamente (prāk-pratipādita), en ambos casos (ubhayathā) queda probado (siddham) que (yad) la acción (karma) surgida (niṣpannam api)(es decir,) hecha (kṛtam)— a partir de un individuo (pramātuḥ) que sabe (vidaḥ) que su naturaleza esencial (sva-rūpa) es su propio Ser (sva-ātma) de la manera en la que ha sido explicada (vyākhyāta) no da fruto (na sa-phalam), (o sea,) no (na) posee (yujyate) su fruto (tad-phalena). (¿Por qué?) Debido a la ausencia (abhāvāt) del estado de (bhāva) "Yo (aham) (soy) el cuerpo (deha), etc. (ādi)" (en el primer caso --cuando el individuo siente que él es el Señor Supremo Mismo haciéndolo todo--, y) puesto que no hay nada (śūnyatvena) que aceptar (upādeya) (o) rechazar (heya) (en el segundo caso --cuando el individuo siente que es el Señor Supremo el que realmente hace y no él--). En lo tocante al Conocedor del Ser (tasya ātma-jñāninaḥ), ¿en qué caso (kutra) (podría) la acción (karma) que se hace (kṛtam api) producir (kuryāt) una conexión (yogam) con (un cierto) fruto (phalena) en ausencia de (abhāvāt) un estado de yo ficticio --ego-- (kṛtrimatva) en ambas situaciones (ubhayathā) tal como se ha explicado (pratipādita-vat)? En ausencia de (abhāvāt) un lugar de refugio --un receptáculo-- (āśraya) cuya naturaleza (sva-bhāva) (se basa en) la concepción errónea (abhimāna) de que el cuerpo (deha), etc. (ādi) son la (verdadera) subjetividad --el Sujeto real-- (pramātṛtā), (uno podría responder:) ¡En ningún caso (na kutracid)! Éste es el sentido (iti yāvat).

El nacimiento y desarrollo (yā... rūḍhiḥ) en un individuo (pramātuḥ) de la falsa concepción sobre (abhimāna) el fruto (phala) de una acción (karmaṇaḥ) que haya sido hecha (kṛtasya) (es) ello mismo --el nacimiento y desarrollo-- (eṣaḥ eva) el (antedicho) lugar de refugio o receptáculo (āśrayaḥ). Sin embargo (tu), con referencia a un Conocedor (del Ser) (jñāninaḥ), a causa de la ausencia (abhāvāt) de (tal) concepción falsa (abhimāna), la forma (de este lugar de refugio o receptáculo) (rūpaḥ eva) (aparece) en él (svasmin) (como) karma --impresion(es) residual(es) derivada(s) de acciones-- (karma) destruido (prakṣīṇam) (y en consecuencia) no se lo puede conectar (na... sambadhyate) con un fruto (phalena... iti).

Una objeción (nanu): "A partir de (esa) mismísima falsa concepción (abhimānāt eva), karma o acción (karma) posee (yujyate) un fruto (phalena... iti)", (pero) "¿En qué caso (kutra), por ejemplo (yathā... iti), (podría uno ver eso en acción)?". (Abhinavagupta) dijo (āha): "Na mamedamapi (na mama idam api)", etc. (iti-ādi). Y (ca) éste (etad) (es) el ejemplo (dṛṣṭam), lo cual no es (na) nuevo (apūrva) (en la experiencia de un brāhmaṇa o sacerdote que es experto en rituales védicos): "Esto (idam) no es (na) mío (mama)" —a saber (yathā), una acción (karma) tal como un sacrificio (yajña), etc. (ādikam)— "sino (api tu) suyo (tasya)" —de alguien (kasyāpi) que es un rico (arthavataḥ) yajamāna o sacrificador que pagó el costo del sacrificio (yajamānasya iti)—, (es decir,) la acción (karma) tal como un sacrificio (yajña), etc. (ādikam) realizada (kṛtam api) por este intelecto --por el intelecto del sacerdote que ejecuta el sacrificio-- (anayā buddhyā) que está (únicamente) deseando (arthitayā) una suma de dinero (por su trabajo) (mūlya) no (produce fruto para él) (na) en (este) mundo (loke) debido a la ausencia (abhāvāt) de la concepción falsa (abhimāna) acerca del fruto (phala), pues (yatas) esa (tad) acción (karma) produce (kalpate) una conexión (yuktam) con algo relativo al otro mundo (pāralaukikena).

Por ejemplo (tathā hi), según el axioma (nyāyena) "Los yājaka-s --los sacerdotes que llevan a cabo el sacrificio-- (yājakāḥ) realizan un sacrificio para otro (yajanti), (en tanto que) el yajamāna --el verdadero sacrificador que paga el costo del sacrificio-- (yajamānaḥ) realiza un sacrificio para él mismo (aunque no participe directamente en el sacrificio mismo) (yajate... iti)", (existen dos puntos de vista en este contexto:) (1) En el caso de los sacerdotes (ṛtvijām) que realizaron el sacrificio (yajatām), (a saber,) los que realizaron (kṛtavatām api) ellos mismos (svayam) el rito del sacrificio (yajña-karma), (como ellos piensan de esta forma:) "Este (idam) acto (karma) de sacrificio (yajña) tal como el aśvamedha --el sacrificio del caballo-- (aśva-medha), etc. (ādikam) no es (na) algo (kiñcid) nuestro (asmākam) sino más bien (api tu) de la virtuosa persona (puṇyavataḥ) a quien el sacrificio ha sido consagrado --el yajamāna-- (dīkṣitasya); nosotros (vayam), (estamos) ciertamente (kila) aquí (iha) solamente (mātra) deseosos (arthinaḥ) de una suma de dinero (mūlya) (y) restringidos (niyamita) a los actos ritualistas del sacrificio (yajña-karmāṇi), ése es nuestro único rol --lit. no somos nada más-- (na kecana eva) en esto (atra); pero (punar) el yajamāna o sacrificador --el que paga por el sacrificio-- (yajamānaḥ), a través de esa acción (amunā karmaṇā), (es) con seguridad (api) un receptáculo (bhāk) para el fruto (phala) (denominado) cielo (svarga), etc. (ādi... iti)", aunque (api) (tal) acción (karma) fue hecha (kṛtam) por ellos mismos (svayam) no (na) posee (yujyate) su (tadīyena) fruto (phalena) (en la forma de) Cielo y así sucesivamente (svarga-ādinā) debido a la ausencia (abhāvāt) en ellos --en esos sacerdotes-- (teṣām) de la concepción falsa (abhimāna) acerca del fruto (phala) del rito (karma); (2) No obstante (tu), el yajamāna o sacrificador (yajamānaḥ) allí --en el ritual-- (tatra), aunque (api) no realice (akurvāṇaḥ) el rito del sacrificio (yajña-karma) él mismo (svayam), (lo) observa (todo) (prekṣī) con su rostro vuelto hacia (mukha) el ritual (karma) que es llevado a cabo (nirvartya) por los sacerdotes (ṛtvij) (y piensa esto:) "Este (idam) rito del sacrificio (yajñakarma)(tal como) el sacrificio del caballo (aśva-medha), etc. (ādikam)(es) mío (mama) (y) esos (amī) sacerdotes (ṛtvijaḥ) están ocupados con (pravṛttāḥ) el ritual (karmaṇi) a causa de mi dinero (madīyena dhanena); de este modo (iti), tras la caída (pātāt) del cuerpo (deha), sólo (eva) mío (mama) ciertamente será (avaśyam bhāvi) el fruto (phalam) (llamado) Cielo (svarga), etc. (ādi... iti)". (Entonces,) inclusive (api) por ejemplo (yathā) en el caso de alguien que no hace (una cierta acción) (akurvāṇasya), debido a la fortaleza o firmeza (dārḍhyāt) de la errónea concepción (abhimāna) sobre el fruto (phala) deseado (samīhita) de (tal) acción (karma), esa (tad) acción (karma) posee (yujyate) un fruto (phala) para él --para la persona con esa concepción errónea-- (tasya).

Por esta razón (atas eva), (según la regla de Pāṇini:) "Cuando el fruto (phale) de una actividad --una acción-- (kriyā) le sobreviene al (abhiprāye) agente --al hacedor-- (kartṛ... iti)", (entonces el juego de terminaciones conocido como) "Ātmanepada" (ātmane-padam) (debe ser utilizado, como en) "El yajamāna --el verdadero sacrificador que paga el costo del sacrificio-- (yajamānaḥ) realiza un sacrificio para él mismo (aunque no tome parte directamente en el sacrificio mismo) (yajate... iti)" puesto que él es el agente (kartuḥ) consagrado (en el ritual) (dīkṣitāt). Pero (tu) (cuando el fruto de una actividad --una acción--) no le sobreviene al (anabhiprāye) agente --al hacedor-- (kartṛ), (entonces, el juego de terminaciones llamado) Parasmaipada (parasmai-padam) (debe ser usado, como en) "Los yājaka-s --los sacerdotes que llevan a cabo el sacrificio-- (yājakāḥ) realizan un sacrificio para otro (yajanti... iti)".

La grandeza (mahimā) de alguien que sea libre de (svātantryasya) los pensamientos (vikalpa) (es) tan (iyān) difícil de superar (durlaṅghyaḥ) que (yad) incluso (api) la acción (karma) hecha (kṛtam) por él mismo (svayam) no (na) posee (yujyate) su fruto (tad-phalena) a causa de la ausencia (abhāvāt) (en esa persona) de la falsa concepción (abhimāna) acerca de los frutos (de sus propias acciones) (phala). (De todos modos,) la acción (karma) realizada (kṛtam api) por otros (que carecen de esa libertad con referencia a sus pensamientos) (anyaiḥ), debido a la fortaleza o firmeza (dārḍhyāt) de la concepción errónea (antedicha) (abhimāna) (que aparece en la forma de la actitud) "Esto (idam) (es) mío (mama... iti)", se conecta con (yuktam syāt) un fruto (phala). Por consiguiente (tasmāt), como en el caso (vat) de las funciones (vyāpāra) de un sacerdote (ṛtvij), la acción (karma... tad) que es hecha (kriyamāṇam) por un Yogī (yoginā), en ausencia de (abhāvāt) la falsa concepción (abhimāna) acerca de (su) fruto (phala), no (na) está (bhavet) dotada de fruto (sa-phalam... iti) --es decir, no produce ningún fruto en absoluto--||67||


Aún sin notas explicativas

al inicio


 Estrofa 68

एवं सर्वकर्मसु हेयोपादेयकल्पनाकलङ्कपरित्यक्तबुद्धिर्ज्ञानी दीप्तः स्यात् — इत्याह


इत्थं सकलविकल्पान्प्रतिबुद्धो भावनासमीरणतः।
आत्मज्योतिषि दीप्ते जुह्वज्ज्योतिर्मयो भवति॥६८॥


इत्थं व्याख्यातेन प्रकारेण या भावना अहमेव चैतन्यमहेश्वरः सर्वात्मना सर्वदैवं स्फुरामीति यात्मनि विमर्शरूढिः सैव शनैः प्रसरन्ती समीरणो वायुरिव तेन ज्ञानी प्रतिबुद्धो भस्मच्छन्नो वायुना प्रतिबोधितो वह्निर्यथा सकलविकल्पान् पशुरस्मि कर्मबन्धबद्धो देहरूपी ममेदं पुत्रदाराद्यमुना कर्मणा स्वर्गो निरयो वा भविष्यतीत्यादि सर्वाः कल्पना अहमेवेदं सर्वमिति परामर्शशेषीभूता आत्मज्योतिषि चैतन्यकृशानौ दीप्ते पराहन्ताचमत्कारसारे जुह्वदविकल्पकसंविद्रूपानुप्रवेशेन समर्पयन्स ज्योतिर्मयो भवति दाह्यविकल्पेन्धनपरिक्षयाद्दाहकाकारश्चिदग्निरेव सम्पद्यते परप्रमात्रेकवपुरसाववशिष्यते — इति यावत्॥६८॥

Evaṁ sarvakarmasu heyopādeyakalpanākalaṅkaparityaktabuddhirjñānī dīptaḥ syāt — Ityāha


Itthaṁ sakalavikalpānpratibuddho bhāvanāsamīraṇataḥ|
Ātmajyotiṣi dīpte juhvajjyotirmayo bhavati||68||


Itthaṁ vyākhyātena prakāreṇa yā bhāvanā ahameva caitanyamaheśvaraḥ sarvātmanā sarvadaivaṁ sphurāmīti yātmani vimarśarūḍhiḥ saiva śanaiḥ prasarantī samīraṇo vāyuriva tena jñānī pratibuddho bhasmacchanno vāyunā pratibodhito vahniryathā sakalavikalpān paśurasmi karmabandhabaddho deharūpī mamedaṁ putradārādyamunā karmaṇā svargo nirayo vā bhaviṣyatītyādi sarvāḥ kalpanā ahamevedaṁ sarvamiti parāmarśaśeṣībhūtā ātmajyotiṣi caitanyakṛśānau dīpte parāhantācamatkārasāre juhvadavikalpakasaṁvidrūpānupraveśena samarpayansa jyotirmayo bhavati dāhyavikalpendhanaparikṣayāddāhakākāraścidagnireva sampadyate parapramātrekavapurasāvavaśiṣyate — Iti yāvat||68||

De esta forma (evam), (en la estrofa 68 Abhinavagupta) dijo (āha) (que) "El Conocedor del Ser (jñānī) en cuya buddhi o intelecto (buddhiḥ) ha sido totalmente abandonada (parityakta) la mancha (kalaṅka) —la falsa noción (kalpanā) acerca de lo que debe ser rechazado o aceptado (heya-upādeya) con respecto a todas las acciones (sarva-karmasu)— es (syāt) Brillante --Luminoso-- (dīptaḥ... iti)":


De esta manera (ittham), el Despierto (pratibuddhaḥ), (que es como un fuego cubierto de cenizas que es reavivado) a través del viento (samīraṇataḥ) de la contemplación (bhāvanā), ofreciendo (juhvat) todas (sus) falsas nociones (sakala-vikalpān) (como oblación) en la brillante (dīpte) Luz (jyotiṣi) del Ser (ātma), se vuelve (bhavati) Luminoso --idéntico a esta Luz, lleno de esta Luz-- (jyotis-mayaḥ)||68||


["Itthaṁ... bhāvanāsamīraṇataḥ" o "De esta manera... (que es como un fuego cubierto de cenizas que es reavivado) a través del viento de la contemplación" es explicado por Yogarāja como sigue:] De esta manera (ittham) —en la manera (prakāreṇa) en que se ha explicado (vyākhyātena)—, la "bhāvanā" o contemplación (bhāvanā... sā eva), que (yā... yā) (es) un desarrollo (rūḍhiḥ) de la conciencia (vimarśa) con respecto al Ser (ātmani) (que aparece como:) "Yo Mismo (aham eva) (soy) el Gran Señor (mahā-īśvaraḥ) que es Conciencia en Libertad Absoluta (caitanya) (y) siempre (sarvadā) aparece destellantemente (sphurāmi) de este modo (evam) como el Ser (ātmanā) de todo (sarva... iti)", gradualmente (śanaiḥ) avanza y se difunde (prasarantī) como (si fuera) (iva) "samīraṇa" (samīraṇaḥ) (o) el viento (vāyuḥ). ["Sakalavikalpānpratibuddho... juhvat" o "el Despierto... ofreciendo todas (sus) falsas nociones" es descripto por Yogarāja de la manera siguiente:] A través de ese (proceso) (tena), el "Pratibuddha" --lit. el Despierto-- (pratibuddhaḥ) (o) Conocedor del Ser (jñānī), que es como (yathā) un fuego (vahniḥ) cubierto (channaḥ) de cenizas (bhasma) que es reavivado (pratibodhitaḥ) por el viento (vāyunā), ofreciendo (juhvat) —presentando (samarpayan) a través de una entrada en (anupraveśena) la naturaleza (rūpa) libre de vikalpa-s o falsas nociones (avikalpaka) de la Conciencia Pura (saṁvid)— todos (sus) vikalpa-s (sakala-vikalpān) —todas (sarvāḥ) (sus) falsas nociones (kalpanāḥ)(tales como) "Yo soy (asmi) un individuo limitado (paśuḥ) que tiene un cuerpo (deha-rūpī) (y) está atado (baddhaḥ) por los grilletes (bandha) del karma --acciones-- (karma)", "Estos (idam) (son) mis (mama) hijos, esposa, etc. (putra-dāra-ādi)", "Mediante esa acción (amunā karmaṇā) habrá (bhaviṣyati) Cielo (svargaḥ) o (vā) infierno (nirayaḥ)", etc. (iti-ādi), los cuales permanecen (ahora) (śeṣī-bhūtāḥ) en la forma de la remembranza de que (parāmarśa) "Yo Mismo (aham eva) (soy) todo (sarvam) esto (idam... iti)"--todos los vikalpa-s o falsas nociones fueron transformados en "Yo Mismo soy todo esto, el universo entero", éste es el sentido--. (¿Dónde está el ofreciendo todas esas falsas nociones como oblación? Abhinavagupta dijo: "Ātmajyotiṣi dīpte" o "en la brillante Luz del Ser", lo cual es expresado poéticamente por Yogarāja como:) En la brillante (dīpte) —en eso cuya esencia (sāre) es el Deleite (camatkāra) de la suprema (parā) conciencia del Yo (ahantā)— Luz (jyotiṣi) del Ser (ātma) —en el Fuego (kṛśānau) de la Conciencia en Libertad Absoluta (caitanya)—. (¿Cuál es el resultado final de todo ese proceso? Abhinavagupta dijo: "jyotirmayo bhavati" o "se vuelve Luminoso". Yogarāja expande el concepto:) Él (saḥ) se vuelve (bhavati) Luminoso --idéntico a esta Luz, lleno de esta Luz-- (jyotis-mayaḥ) tras el agotamiento (parikṣayāt) del combustible (indana) (llamado) los vikalpa-s o falsas nociones (vikalpa) que se queman (dāhya), (cuando) brota (sampadyate) el Fuego (agniḥ eva) de la Conciencia (cit) cuya forma (ākāraḥ) es ser el agente que produjo tal combustión (dāhaka), (y) Ello --el Fuego de la Conciencia-- (asau) permanece (avaśiṣyate) dotado sólo de la bella forma (eka-vapus) del Conocedor o Experimentador Supremo (para-pramātṛ). Éste es el significado (iti yāvat)||68||


Aún sin notas explicativas

al inicio


 Estrofa 69

एवं व्याख्यातेन प्रकारेण यः प्रकृष्टज्ञानयोगाभ्यासरतः स शेषवर्तनया कथं कालमतिवाहयति — इत्याह


अश्नन्यद्वा तद्वा संवीतो येन केनचिच्छान्तः।
यत्र क्वचन निवासी विमुच्यते सर्वभूतात्मा॥६९॥


यत्किञ्चित्पुरः पतितमदनयोग्यं पदार्थमश्नंश्चमत्कुर्वन्न पुनर्नियमेनेदं पवित्रमिदमपवित्रमिदं कदन्नमिदं मिष्टान्नमिति हेयोपादेयकल्पनाविरहादयत्नेनापतितं यदपि तदपि समाहरन्। तथा संवीतो येन इत्यादि। कन्थया चर्मणा वल्कलेन वा तूलपटादिना दिव्यात्मवस्त्रैर्वा समाच्छादितः — इत्युभयथोत्कर्षापकर्षाभावाच्छरीराच्छादनार्थक्रियार्थी भूत्वा नापि किञ्चिद्द्वेष्टि नापि स्तौति — इति। कथमेतद्यतः स शान्तः सुखदुःखादिविकल्पनातिक्रान्तः — इति। तथा यत्र क्वचन निवासीति। यत्र क्वचन यादृशे तादृशे स्थाने स्वपरिश्रयमात्रार्थी न पुनस्तस्य क्षेत्रायतनतीर्थादि पवित्रत्वात्स्वीकार्यं भवति नापि श्मशानश्वपचसदनाद्यपवित्रत्वात्परिहार्यं स्यादयत्नेन यद्यत्स्थानमापतितं तत्तदधिवसति पवित्रापवित्रकल्पनाकलङ्कविरहात्। विमुच्यत इत्येवमपि शेषवर्तनया परानुग्रहार्थप्रवृत्तः कालमतिवाहयन् विमुच्यते परमशिवीभवति। उक्तं च

येन केनचिदाच्छन्नो येन केनचिदाशितः।
यत्र क्वचन शायी यस्तं देवा ब्राह्मणं विदुः॥

इति। मोक्षधर्मेष्वपि

अनियतफलभक्ष्यभोज्यपेयं विधिपरिणामविभक्तदेशकालम्।
हृदयसुखमसेवितं कदर्यैर्व्रतमिदमाजगरं शुचिश्चरामि॥

इति। कथमेवमपि कुर्वञ्ज्ञानी स्वयं मुच्येत — इत्याह सर्वभूतात्मेति। यतः स ज्ञानी सर्वभूतात्मा सर्वेषां भूतानामात्मा सर्वाणि च भूतानि तस्यात्मा — इति कृत्वा न किञ्चिद्बन्धकतया भवति सर्वं विमुक्तयेऽस्य सम्पद्यते — इति॥६९॥

Evaṁ vyākhyātena prakāreṇa yaḥ prakṛṣṭajñānayogābhyāsarataḥ sa śeṣavartanayā kathaṁ kālamativāhayati — Ityāha


Aśnanyadvā tadvā saṁvīto yena kenacicchāntaḥ|
Yatra kvacana nivāsī vimucyate sarvabhūtātmā||69||


Yatkiñcitpuraḥ patitamadanayogyaṁ padārthamaśnaṁścamatkurvanna punarniyamenedaṁ pavitramidamapavitramidaṁ kadannamidaṁ miṣṭānnamiti heyopādeyakalpanāvirahādayatnenāpatitaṁ yadapi tadapi samāharan| Tathā saṁvīto yena ityādi| Kanthayā carmaṇā valkalena vā tūlapaṭādinā divyātmavastrairvā samācchāditaḥ — Ityubhayathotkarṣāpakarṣābhāvāccharīrācchādanārthakriyārthī bhūtvā nāpi kiñciddveṣṭi nāpi stauti — Iti| Kathametadyataḥ sa śāntaḥ sukhaduḥkhādivikalpanātikrāntaḥ — Iti| Tathā yatra kvacana nivāsīti| Yatra kvacana yādṛśe tādṛśe sthāne svapariśrayamātrārthī na punastasya kṣetrāyatanatīrthādi pavitratvātsvīkāryaṁ bhavati nāpi śmaśānaśvapacasadanādyapavitratvātparihāryaṁ syādayatnena yadyatsthānamāpatitaṁ tattadadhivasati pavitrāpavitrakalpanākalaṅkavirahāt| Vimucyata ityevamapi śeṣavartanayā parānugrahārthapravṛttaḥ kālamativāhayan vimucyate paramaśivībhavati| Uktaṁ ca

Yena kenacidācchanno yena kenacidāśitaḥ|
Yatra kvacana śāyī yastaṁ devā brāhmaṇaṁ viduḥ||

Iti| Mokṣadharmeṣvapi

Aniyataphalabhakṣyabhojyapeyaṁ vidhipariṇāmavibhaktadeśakālam|
Hṛdayasukhamasevitaṁ kadaryairvratamidamājagaraṁ śuciścarāmi||

Iti| Kathamevamapi kurvañjñānī svayaṁ mucyeta — Ityāha sarvabhūtātmeti| Yataḥ sa jñānī sarvabhūtātmā sarveṣāṁ bhūtānāmātmā sarvāṇi ca bhūtāni tasyātmā — Iti kṛtvā na kiñcidbandhakatayā bhavati sarvaṁ vimuktaye'sya sampadyate — Iti||69||

De este modo (evam), de la manera (prakāreṇa) en que se ha explicado (vyākhyātena), ¿cómo (katham) el (saḥ) que (yaḥ) está consagrado a (rataḥ) la práctica (abhyāsa) del Yoga (yoga) basado en el Conocimiento (jñāna) superior (prakṛṣṭa) pasa (ativāhayati) (su) tiempo (kālam) ocupado con (vartanayā) el resto de las cosas (śeṣa)? (Abhinavagupta) dijo (āha) así (iti) (en la estrofa 69 para responder esa pregunta:)


El Pacífico (śāntaḥ) que come (aśnan) cualquier cosa (yadvā tadvā), que cubre (su cuerpo) (saṁvītaḥ) con cualquier cosa (yena kenacid) (y) que vive (nivāsī) en cualquier lugar (yatra kvacana), siendo el Ser (ātmā) de todos (sarva) los seres (bhūta), se vuelve totalmente liberado (vimucyate) (mientras pasa su tiempo dedicado a la meta de dar Gracia a otra gente)||69||


Él ingiere (aśnan), mientras expresa asombro (camat-kurvan), cualquier (yad kiñcid) cosa (padārtham) comestible (adana-yogyam) que cae (patitam) frente (a él) (puras) sin ninguna restricción (na punar niyamena) debido a la ausencia de (virahāt) falsas nociones (kalpanā) sobre lo que debe ser tomado (upādeya) (o) rechazado (heya) (tales como) "Esto (idam) (es) purificante (pavitram), esto (idam) no (es) purificante (apavitram), esto (idam) (es) alimento malo (kadannam), esto (idam) (es) alimento dulce (miṣṭānnam... iti)". (En definitiva,) él toma (samāharan) cualquier cosa (yadapi tadapi) que de repente aparezca (ante él) (āpatitam) sin esfuerzo de su parte (ayatnena) --Abhinavagupta y Yogarāja no están hablando acerca de comida que es dañina para la propia salud, como es obvio (p. ej. alimento que contiene mucho azúcar y el cuerpo físico del Pacífico sufre de diabetes), sino acerca de comida que es considerada buena o mala según ciertas creencias, p. ej. los vegetales son purificantes en tanto que la carne no es purificante; el Pacífico no es un tonto entonces--.

De igual modo (tathā), (Abhinavagupta dijo:) "que cubre (su cuerpo) (saṁvītaḥ) con cualquier cosa (yena)", etc. (iti-ādi).

(Ya sea que) esté cubierto (samācchāditaḥ) por harapos (kanthayā), por la piel de un animal (carmaṇā) o (vā) por la corteza de un árbol (valkalena), (o bien, si él está cubierto) por una tela de algodón (tūla-paṭa) y cosas similares (ādinā), o (vā) (inclusive) por prendas divinas (divya-ātma-vastraiḥ... iti), en ambos casos --pobremente vestido o bellamente vestido-- (ubhayathā), debido a la ausencia de (abhāvāt) (un sentimiento de) superioridad (utkarṣa) (o) inferioridad (apakarṣa) (en él), tras volverse (bhūtvā) alguien cuya meta (arthī) es la acción que tenga un propósito (artha-kriyā) en lo que respecta a cubrir el cuerpo (śarīra-ācchādana), él ni detesta (na-api... dveṣṭi) algo --un tipo de prenda-- (kiñcid) ni (na-api) (lo) alaba (stauti... iti) --o sea, sólo usa la ropa con el propósito de cubrir efectivamente el cuerpo y no porque le guste alguna prenda especialmente--.

¿Cómo (katham) (es) esto (etad) (posible)? Porque (yatas) él (saḥ) (es) pacífico (śāntaḥ), (es decir,) él trasciende (atikrāntaḥ) las falsas nociones (vikalpanā) basadas en placer (sukha), dolor (duḥkha), etc. (ādi... iti).

De igual modo (tathā), (Abhinavagupta dijo sobre él:) "yatra kvacana nivāsī" (yatra kvacana nivāsī iti).

(En otras palabras,) su meta (arthī) es únicamente (mātra) (hallar) un refugio o cobijo (pariśraya) para sí mismo (sva) dondequiera (yatra kvacana), (es decir,) en cualquier lugar que sea (yādṛśe tādṛśe sthāne). Sin embargo (punar), él no toma posesión de (na... tasya... svī-kāryam bhavati) un campo sagrado (kṣetra), un santuario (āyatana), un lugar de peregrinación (tīrtha), etc. (ādi) puesto que ellos son purificantes (pavitratvāt), ni evita (tasya... na api... parihāryam syāt) un crematorio (śmaśāna), la casa (sadana) de un descastado o paria (śvapaca), etc. (ādi) puesto que no son purificantes (apavitratvāt). Cualquiera sea (yad yad) el lugar (sthānam) que repentinamente aparezca (ante él) (āpatita), él reside (adhivasati) allí (tad tad). (Se comporta así) porque carece de (virahāt) la mancha (kalaṅka) (conocida como) la falsa noción (kalpanā) acerca de lo que es purificante (pavitra) (y) lo que no es purificante (apavitra).

(El término) "vimucyate" (vimucyate iti) (en la estrofa significa que,) aun así (evam api) mientras está ocupado con (vartanayā) el resto de las cosas (śeṣa) (aparte de su práctica del Yoga basado en el Conocimiento superior, a saber), mientras pasa (ativāhayan) (su) tiempo (kālam) dedicado a (pravṛttaḥ) la meta (artha) de (dar) Gracia (anugraha) a otra gente (para), él se vuelve totalmente liberado --él escapa de la esclavitud-- (vimucyate) (y) se convierte en el Śiva Supremo (paramaśivī-bhavati).

(Esta verdad fue) expresada también (uktam ca) (por esta estrofa:)

"Los dioses (devāḥ) saben (viduḥ) que es un sacerdote (brāhmaṇam) aquél (tam) que (yaḥ) está cubierto --vestido con-- (ācchannaḥ) por cualquier cosa (yena kenacid), (a quien) se lo alimenta (āśitaḥ) con cualquier cosa (yena kenacid) (y que) se acuesta (śāyī) en cualquier lugar (yatra kvacana... iti)".

En los versos de (la sección cuyo nombre es) "Mokṣadharma" (mokṣa-dharmeṣu) (dentro del Śāntiparva del Mahābhārata, o sea, en Mahābhārata XII, 172, 27----, (el gran sabio Bhīṣma da) también (la misma enseñanza) (api):

"Sin mácula (śuciḥ), yo observo (carāmi) este (idam) voto (vratam) de la boa constrictor (ājagaram) en el cual frutas (phala), alimento que requiere de masticación (bhakṣya), alimento que no requiere de masticación (bhojya) (y) bebidas (peyam) son irrestrictos (aniyata), en el cual espacio (deśa) (y) tiempo (kālam) (con relación a alimentarse) están divididos (vibhakta) por los cambios (pariṇāma) que provienen del destino (vidhi), en el cual hay felicidad (sukham) en (el propio) corazón (hṛdaya) (y) del cual se abstienen (asevitam) los que son avaros (kadaryaiḥ... iti)".

¿Cómo (katham) el Conocedor del Ser (jñānī) que se desempeña (kurvan) así (evam api) se libera a sí mismo (svayam vimucyeta)? (Abhinavagupta) dijo (āha) así (iti) (para responder esa pregunta): "sarvabhūtātmā" (sarvabhūtātmā iti).

Porque (yatas) el Conocedor del Ser (saḥ jñānī) (es) "sarvabhūtātmā" (sarva-bhūta-ātmā), (es decir,) después de considerar que (iti kṛtvā) "(él es) el Ser (ātmā) de todos los seres (sarveṣām bhūtānām) y (ca) todos (sarvāṇi) los seres (bhūtāni) (son) su (tasya) Ser (ātmā)", nada (na kiñcit) se vuelve (bhavati) una fuente de esclavitud (bandhakatayā) (en su caso, sino que) todo (sarvam) es conducente a (sampadyate) su (asya) completa Liberación (vimuktaye... iti)||69||


Aún sin notas explicativas

al inicio


 Estrofa 70

नाप्येवंरूपस्य निरभिमानस्य यत्किञ्चित्कुर्वतोऽपि पुण्यपापसम्भवः — इत्याह


हयमेधशतसहस्राण्यपि कुरुते ब्रह्मघातलक्षाणि।
परमार्थविन्न पुण्यैर्न च पापैः स्पृश्यते विमलः॥७०॥


य एवं परमार्थवित्स्वात्ममहेश्वरस्वभावसतत्त्वज्ञः सोऽश्वमेधराजसूयाप्तोर्यामादियज्ञान्निःसङ्ख्यान्फलकामनाभिमानविरहात्कर्तव्यतामात्रमिदमित्येवं कृत्वा क्रीडार्थं यदि कदाचिद्विहितानि कर्माणि विदधात्यथवा ब्रह्महननसुरापानस्तैन्यादीनि प्रमादोपनतानि महापातकान्यविहितान्यप्यशरीरतया च — इत्युभयथाहं ममेत्यभिमानाभावात्परमेश्वरेच्छैवेत्थं विजृम्भते मम किमायातमिति बुद्ध्या न पुण्यैः शुभफलैर्नापि पापैरशुभैः स ज्ञानी स्पृश्यते मलिनीक्रियत इति। कथमेतत् — इत्याह विमल इति। यतस्तस्य विगताः प्रक्षीणा आणवमायीयकार्ममलाः संसरणहेतवः — इति। एवं मलिनस्य हि प्रमातुर्विच्छिन्नदेहादिप्रमातृतयात्मात्मीयाभिमानभावो येन ममेदं कर्म शुभमिदमशुभमित्यभिमानदौरात्म्यात्पुण्यपापसञ्चययोगः स्याद्यस्य कर्मफलसञ्चयो ममत्वहेतुर्मलप्रचयो विगतः स्यात्तस्याभिमानाभावात्कथं पुण्यपापस्पर्शः। यथा श्रीभगवद्गीतासु

यस्य नाहङ्कृतो भावो बुद्धिर्यस्य न लिप्यते।
हत्वापि स इमाँल्लोकान्न हन्ति न निबध्यते॥

इति॥७०॥

Nāpyevaṁrūpasya nirabhimānasya yatkiñcitkurvato'pi puṇyapāpasambhavaḥ — Ityāha


Hayamedhaśatasahasrāṇyapi kurute brahmaghātalakṣāṇi|
Paramārthavinna puṇyairna ca pāpaiḥ spṛśyate vimalaḥ||70||


Ya evaṁ paramārthavitsvātmamaheśvarasvabhāvasatattvajñaḥ so'śvamedharājasūyāptoryāmādiyajñānniḥsaṅkhyānphalakāmanābhimānavirahātkartavyatāmātramidamityevaṁ kṛtvā krīḍārthaṁ yadi kadācidvihitāni karmāṇi vidadhātyathavā brahmahananasurāpānastainyādīni pramādopanatāni mahāpātakānyavihitānyapyaśarīratayā ca — Ityubhayathāhaṁ mametyabhimānābhāvātparameśvarecchaivetthaṁ vijṛmbhate mama kimāyātamiti buddhyā na puṇyaiḥ śubhaphalairnāpi pāpairaśubhaiḥ sa jñānī spṛśyate malinīkriyata iti| Kathametat — Ityāha vimala iti| Yatastasya vigatāḥ prakṣīṇā āṇavamāyīyakārmamalāḥ saṁsaraṇahetavaḥ — Iti| Evaṁ malinasya hi pramāturvicchinnadehādipramātṛtayātmātmīyābhimānabhāvo yena mamedaṁ karma śubhamidamaśubhamityabhimānadaurātmyātpuṇyapāpasañcayayogaḥ syādyasya karmaphalasañcayo mamatvaheturmalapracayo vigataḥ syāttasyābhimānābhāvātkathaṁ puṇyapāpasparśaḥ| Yathā śrībhagavadgītāsu

Yasya nāhaṅkṛto bhāvo buddhiryasya na lipyate|
Hatvāpi sa imām̐llokānna hanti na nibadhyate||

Iti||70||

(Abhinavagupta) dijo que (iti āha): "Incluso (api) cualquier cosa (yat kiñcid) que tal (Conocedor del Ser) (evaṁrūpasya) que está desprovisto de concepciones erróneas (nirabhimānasya) pudiese hacer (kurvataḥ), no hay (na api... sambhavaḥ) frutos buenos o malos (provenientes de sus acciones) (puṇya-pāpa)":


Aunque (api) el Conocedor (vit) de la Más Alta (parama) Realidad (artha) realice (kurute) cien (śata) mil (sahasrāṇi) sacrificios del caballo (haya-medha) (o) cien mil (lakṣāṇi) asesinatos (ghāta) de sacerdotes (brahma), (él,) el Inmaculado (vimalaḥ), no es (na... na ca) tocado (spṛśyate) por los frutos buenos o malos (de sus acciones) (puṇyaiḥ... pāpaiḥ)||70||


De este modo (evam), si (yadi), a causa del (artham) Juego (Divino) (krīḍā) (y) diciéndose a sí mismo (iti evaṁ kṛtvā) "Esto (idam) necesita hacerse (kartavyatā-mātram... iti)", el que (yaḥ... saḥ) (es) un Conocedor (vit) de la Más Alta (parama) Realidad (artha) —el que realmente (satattva) sepa (jñaḥ) que la naturaleza esencial (sva-bhāva) del Gran Señor (mahā-īśvara) (es) su propio Ser (sva-ātma)— alguna vez (kadācid) realiza (vidadhāti) acciones (karmāṇi) prescriptas (vihitāni) sin (virahāt) concepciones erróneas (abhimāna) (y) deseos (kāmanā) con respecto a (sus) frutos (phala), (p. ej.) innumerables (niḥsaṅkhyān) sacrificios (yajñān) (tales como) "aśvamedha" --sacrificio del caballo-- (aśva-medha), "rājasūya" --sacrificio en la coronación de un rey-- (rāja-sūya), "aptoryāma" --uno de los siete tipos de sacrificios Jyotiṣṭoma, donse se ofrece Soma-- (aptoryāma), etc. (ādi); o (athavā) (si él realiza,) con un estado libre de (apego a su) cuerpo físico (aśarīratayā ca), inclusive (api) (acciones) que no están prescriptas (por las escrituras) (avihitāni), las cuales provocan una gran caída (mahā-pātakāni) (y) se producen (upanatāni) por negligencia (pramāda) (tales como) los actos de matar (hanana) sacerdotes (brahma), beber licores espirituosos (surā-āpāna), robar (stainya), etc. (ādīni... iti); en ambos casos (ubhayathā) el Conocedor del Ser (saḥ jñānī) no es (na) tocado (spṛśyate) —manchado (malinī-kriyate)— por los "puṇya-s" (puṇyaiḥ) —por los frutos buenos (de sus acciones) (śubha-phalaiḥ)— ni es (tampoco tocado) (na api) por los "pāpa-s" (pāpaiḥ) —por los (frutos) malos (de sus acciones) (aśubhaiḥ)— ya que él piensa así (iti buddhyā): "La Voluntad (icchā eva) del Señor Supremo (parama-īśvara) se manifiesta a Sí Misma (vijṛmbhate) de esta manera (ittham); ¿cómo (kim) (podría) yo (mama) (quedar) afectado (por todo eso entonces) (āyātam... iti)?", debido a la ausencia (en él) (abhāvāt) de falsas concepciones (abhimāna) (sobre) "Yo (aham) (y) mío (mama iti)".

"¿Cómo (katham) (es) esto (etad... iti) (posible)?". (Abhinavagupta) dijo (āha) "vimalaḥ (vimalaḥ iti)".

Porque (yatas), en su caso (tasya), las causas (hetavaḥ) de la trasmigración --desde un cuerpo hacia otro, desde un pensamiento hacia otro, etc.-- (saṁsaraṇa) (denominadas) Āṇavamala, Māyīyamala (y) Kārmamala (āṇava-māyīya-kārma-malāḥ) --los tres mala-s o impurezas-- se han ido por completo (vigatāḥ), (o sea,) se han esfumado (prakṣīṇāḥ... iti).

De esta forma (evam), puesto que (hi) en el caso de un conocedor o experimentador (pramātuḥ) afectado por (esas tres) impurezas (malinasya), al estar dotado de subjetividad (pramātṛtayā) (asociada con) un cuerpo físico (deha) limitado (vicchinna) y así sucesivamente (ādi), (existe) la presencia (bhāvaḥ) de erróneas concepciones (abhimāna) acerca de él mismo (ātma) (y) lo que es suyo (ātmīya), (y) como resultado (yena) existe (también) (syāt) conexión (yogaḥ) con multitud (sañcaya) de frutos buenos y malos (de sus acciones) (puṇya-pāpa) debido a la depravación (daurātmyāt) de (este) concepto falso (abhimāna): "Esta (idam) acción (karma) mía (mama) (es) buena (śubham), esta (otra acción mía) (idam) (es) mala (aśubham... iti)". (No obstante,) en el caso de alguien en quien (yasya) esté (syāt) totalmente desaparecido (vigataḥ) el grupo (pracayaḥ) de mala-s o impurezas (mala) que es la causa (hetuḥ) del sentido de propiedad --el estado de "mío"-- (mamatva) que provoca multitud (sañcayaḥ) de frutos (phala) relativos a acciones (karma), a causa de la ausencia (abhāvāt) en él (tasya) de concepciones erróneas (abhimāna), ¿cómo (katham) (podría haber) contacto (sparśaḥ) con los frutos buenos y malos (de sus actos) (puṇya-pāpa)?

Como (se ha expresado también) (yathā) en los versos de la venerable Bhagavadgītā (śrī-bhagavadgītāsu) --XVIII,17--:

"Aquél (saḥ) cuyo (yasya) estado (bhāvaḥ) no es (na) egoísta --lleno de ego-- (ahaṅkṛtaḥ) (y) cuyo (yasya) intelecto (buddhiḥ) no está manchado (na lipyate), aun si (api) él mata --lit. matando-- (hatvā) a estas (imān) personas (lokān), no (na) mata (hanti) (a nadie) ni (na) queda atado (nibadhyate... iti) (por las acciones)".

||70||


Aún sin notas explicativas

al inicio


 Información adicional

Gabriel Pradīpaka

Este documento ha sido concebido por Gabriel Pradīpaka, uno de los dos fundadores de este sitio, y guru espiritual versado en idioma Sánscrito y filosofía Trika.

Para mayor información sobre Sánscrito, Yoga y Filosofía India; o si quieres hacerme algún comentario, preguntar algo o corregir algún error, siéntete libre de contactarnos: Ésta es nuestra dirección de correo.



Regresa a Estrofas 63 a 66 Top  Sigue leyendo Estrofas 71 a 74