Sanskrit & Trika Shaivism (Español-Home)

¡Javascript está deshabilitado! ¡Revisa este enlace!


 El Paramārthasāra (Paramarthasara) de Abhinavagupta: Estrofas 71 a 74 - Shaivismo No dual de Cachemira

Traducción normal


 Introducción

El Paramārthasāra continúa con cuatro estrofas más. Éste es el decimoctavo grupo de estrofas, el cual se compone de 4 de las 105 que constituyen la obra entera.

Por supuesto, también insertaré las estrofas originales sobre las cuales Yogarāja esté comentando. Escribiré muchas notas para hacer que este libro sea tan entendible para el lector promedio como me sea posible.

El Sánscrito de Yogarāja estará en color verde oscuro en tanto que las estrofas originales de Abhinavagupta se exhibirán en color rojo oscuro. A su vez, dentro de la transliteración, las estrofas originales estarán en color marrón, mientras que los comentarios de Yogarāja aparecerán en negro. Asimismo, dentro de la traducción, las estrofas originales de Abhinavagupta, es decir, el Paramārthasāra, estarán en colores verde y negro, en tanto que el comentario de Yogarāja contendrá palabras tanto en color negro como en rojo.

Lee el Paramārthasāra y experimenta Supremo Ānanda o Divina Bienaventuranza, querido Śiva.

Importante: Todo lo que está entre paréntesis y en cursiva dentro de la traducción ha sido agregado por mí para completar el sentido de una determinada frase u oración. A su vez, todo lo que está entre doble guión (--...--) constituye adicional información aclaratoria también agregada por mí.

al inicio


 Estrofa 71

एवंविधस्य ज्ञानिनो नियतचर्यां परामृशन्नाह


मदहर्षकोपमन्मथविषादभयलोभमोहपरिवर्जी।
निःस्तोत्रवषट्कारो जड इव विचरेदवादमतिः॥७१॥


मदो देहप्रमातृताभिमानो हर्षोऽलब्धस्य लाभात्प्रमोदः कोपः क्रोधो मन्मथः सम्भोगाभिलाषो विषाद इष्टवियोगान्मूढत्वं भयं शत्रोः सिंहव्याघ्रादेर्वा दरो लोभः कार्पण्यं मोहो भूतेष्वात्मात्मीयभावः — इत्येतान्देहसंस्कारप्रत्यवमर्शान्मध्ये मध्ये समायातानपि सर्वं ब्रह्मास्मीति परिवर्जयत्यविकल्पकसंविद्रूपानुप्रवेशेन स्वात्मप्रत्यवमर्शशेषीभूतान्सम्पादयति। तथा निर्गतः स्तोत्रवषट्कारेभ्यो यः स एवं स्तुत्यस्य व्यतिरिक्तस्याभावान्न तस्य स्तोत्राद्युपयोगो नापि वषडादिमन्त्रसंश्रयो भिन्नस्य देवताविशेषस्य विरहात्केवलं स जड इव विचरेदवादमतिरिति। पूर्णत्वादाकाङ्क्षाविरहाच्चोन्मत्त इवेतिकर्तव्यतारूपे शास्त्रीये कर्मणि प्रमाणोपपन्ने वा प्रमेयसतत्त्वे प्रमातृभिः सहेदमुपपन्नमिदं नेति विचारबहिष्कृतबुद्धिर्नापि स्वात्मन्युपदेशमपेक्षते परानुपदेष्टुं वा प्रमेयमुपन्यस्यति — इति दान्तप्रायो भूत्वा सर्वं ब्रह्मावलोकयन्क्रीडार्थं विहरेदेव — इति जडत्वेन निरूपितः॥७१॥

Evaṁvidhasya jñānino niyatacaryāṁ parāmṛśannāha


Madaharṣakopamanmathaviṣādabhayalobhamohaparivarjī|
Niḥstotravaṣaṭkāro jaḍa iva vicaredavādamatiḥ||71||


Mado dehapramātṛtābhimāno harṣo'labdhasya lābhātpramodaḥ kopaḥ krodho manmathaḥ sambhogābhilāṣo viṣāda iṣṭaviyogānmūḍhatvaṁ bhayaṁ śatroḥ siṁhavyāghrādervā daro lobhaḥ kārpaṇyaṁ moho bhūteṣvātmātmīyabhāvaḥ — Ityetāndehasaṁskārapratyavamarśānmadhye madhye samāyātānapi sarvaṁ brahmāsmīti parivarjayatyavikalpakasaṁvidrūpānupraveśena svātmapratyavamarśaśeṣībhūtānsampādayati| Tathā nirgataḥ stotravaṣaṭkārebhyo yaḥ sa evaṁ stutyasya vyatiriktasyābhāvānna tasya stotrādyupayogo nāpi vaṣaḍādimantrasaṁśrayo bhinnasya devatāviśeṣasya virahātkevalaṁ sa jaḍa iva vicaredavādamatiriti| Pūrṇatvādākāṅkṣāvirahācconmatta ivetikartavyatārūpe śāstrīye karmaṇi pramāṇopapanne vā prameyasatattve pramātṛbhiḥ sahedamupapannamidaṁ neti vicārabahiṣkṛtabuddhirnāpi svātmanyupadeśamapekṣate parānupadeṣṭuṁ vā prameyamupanyasyati — Iti dāntaprāyo bhūtvā sarvaṁ brahmāvalokayankrīḍārthaṁ viharedeva — Iti jaḍatvena nirūpitaḥ||71||

Al referirse al (parāmṛśan) comportamiento (caryām) habitual (niyata) de tal (evaṁvidhasya) Conocedor del Ser (jñāninaḥ), (Abhinavagupta) dijo (āha):


Evitando (parivarjī) el engreimiento (mada), la dicha por obtener lo que no se había obtenido antes (harṣa), la ira (kopa), el deseo sexual (manmatha), el desaliento (viṣāda), el miedo (bhaya), la avaricia (lobha) (y) el engaño (moha), el que es libre de las exclamaciones Vaṣaṭ --una interjección que denota alabanza-- (pronunciadas al cantar ciertos) himnos (niḥ-stotra-vaṣaṭ-kāraḥ) se mueve en distintas direcciones (vicaret) como si (iva) (fuese) un ser falto de vida --apático, torpe-- (jaḍaḥ) sin habla ni inteligencia (a-vāda-matiḥ)||71||


"Mada" --lit. engreimiento-- (madaḥ) (es) la concepción errónea --engreimiento, orgullo-- (abhimānaḥ) de que el cuerpo (deha) es la (verdadera) subjetividad --el Sujeto real-- (pramātṛtā). "Harṣa" (harṣaḥ) (es) dicha (pramodaḥ) por obtener (lābhāt) lo que no se había obtenido (antes) (alabdhasya). "Kopa" (kopaḥ) (es) ira (krodaḥ). "Manmatha" (manmathaḥ) (es) deseo (abhilāṣaḥ) de unión sexual (sambhoga). "Viṣāda" --lit. desaliento-- (viṣādaḥ) (es) desconcierto (mūḍhatvam) debido a la separación de (viyogāt) un ser amado (iṣṭa). "Bhaya" (bhayam) (es) miedo (daraḥ) a un enemigo (śatroḥ) o (vā) a un león, un tigre y así sucesivamente (siṁha-vyāghra-ādeḥ). "Lobha" (lobhaḥ) (es) mezquindad (kārpaṇyam). "Moha" --lit. engaño-- (mohaḥ) (es) el estado (bhāvaḥ) de "yo y mío (ātma-ātmīya) con respecto a (otros) seres (bhūteṣu... iti)". Él evita (parivarjayati), (mediante la experiencia de) "Yo soy (asmi) totalmente (sarvam) Brahma (brahma... iti)", estos (estados mencionados arriba) (etān) que regresaban (a él) (samāyātān api) de tiempo en tiempo (madhye madhye) a causa de (su previo) recuerdo --conciencia, contacto-- (pratyavamarśāt) de la impresión residual (saṁskāra) relativa al cuerpo físico (deha), (y,) a través de un ingreso en (anupraveśena) la naturaleza (rūpa) libre de vikalpa-s --libre de falsas nociones-- (avikalpaka) de la Conciencia Pura (saṁvid), él convierte (a esos estados) en (sampādayati) algo que permanece (śeṣībhūtān) como recuerdo o conciencia (pratyavamarśa) de su propio (sva) Ser (ātma).

De igual modo (tathā), ("niḥstotravaṣaṭkāra" significa) "el (saḥ) que (yaḥ) es libre (nirgataḥ) de las exclamaciones (kārebhyaḥ) Vaṣaṭ --una interjección que denota alabanza-- (vaṣaṭ) (pronunciadas al cantar ciertos) himnos (stotra)". De esta forma (evam), en ausencia de (abhāvāt) algo que alabar separadamente (stutyasya vyatiriktasya), él no le ve utilidad alguna (na tasya... upayogaḥ) a los himnos de alabanza (stotra), etc. (ādi), ni (na api) es un lugar de refugio --un receptáculo-- (saṁśrayaḥ) para mantra-s (mantra) (tales como) "Vaṣaṭ" (vaṣaṭ), etc. (ādi) puesto que no existe ninguna (virahāt) deidad (devatā) específica (viśeṣasya) que esté separada (de él) (bhinnasya). Él (saḥ) solamente (kevalam) "se mueve en distintas direcciones (vicaret) como si (iva) (fuese) un ser falto de vida --apático, torpe-- (jaḍaḥ) sin habla ni inteligencia (a-vāda-matiḥ iti)".

A causa de (su) Plenitud (pūrṇatvāt) y (ca) ausencia de (virahāt) deseos (ākāṅkṣā), (él luce) como (iva) una persona demente (unmattaḥ), con (su) intelecto (buddhiḥ) libre de (bahiṣkṛta) juicios (vicāra) (tales como) "Esto (idam) (es) correcto (upapannam), esto (idam) no lo es (na... iti)" con referencia a una acción prescripta en las escrituras (śāstrīye karmaṇi) que necesita hacerse según ciertas condiciones (itikartavyatā-rūpe) o (vā) a una (acción) que es correcta de acuerdo con (otros) medios válidos de prueba --deducción y percepción directa-- (pramāṇa-upapanne), incluyendo (saha) a los que tienen ideas correctas (pramātṛbhiḥ) con relación a la naturaleza (satattve) de algo que ha de probarse (prameya). (Él) ni (na api) busca (apekṣate) enseñanza (upadeśam) relativa a su propio Ser (sva-ātmani) ni (vā) anuncia (upanyasyati) un tema sobre el cual discutir (prameyam) para enseñar (upadeṣṭum) a otra gente (parān). De esta manera (iti), viviendo (bhūtvā) mayormente (prāyaḥ) de manera restringida (dānta), él vaga (viharet eva) por causa (artham) del Juego (divino) (krīḍā) mientras ve (avalokayan) a todo (sarvam) como Brahma (brahma... iti). (Ese tipo de comportamiento) es definido e indicado (nirūpitaḥ) como falto de vida (jaḍatvena)||71||


Aún sin notas explicativas

al inicio


 Estrofa 72

एवमपि परिवर्ज्यमानेनापि मदादिवर्गेण वयमिव ज्ञानी सति शरीरे किमिव न स्पृश्यते — इत्यत्र कारणमाह


मदहर्षप्रभृतिरयं वर्गः प्रभवति विभेदसम्मोहात्।
अद्वैतात्मविबोधस्तेन कथं स्पृश्यतां नाम॥७२॥


समनन्तरकारिकाव्याख्यातो मदादिवर्गोऽयं विभेदसम्मोहादित्यात्मात्मीयरूपो यो विभेदसम्मोहोऽपूर्णत्वख्यातिस्ततः प्रभवति पशुप्रमातृभ्यो द्वैतभ्रान्त्या हेयोपादेयतया समुत्पद्यते। यः पुनः सर्वं ब्रह्मास्मीति परमाद्वयात्मबोधः प्रकृष्टज्ञान्याकाशकल्पः स तेन मदादिवर्गेण कथं नाम स्पृश्यतां केन प्रकारेणाबिलीक्रियतां भिन्नं वस्तु भिन्नस्य हि कदाचित्स्वरूपमर्पयतां ब्रह्मभूतत्वेन गृहीतो मदादिवर्गो ब्रह्मभूतस्य ज्ञानिनः समानजातेः कथं विरोधाय स्यात् — इति॥७२॥

Evamapi parivarjyamānenāpi madādivargeṇa vayamiva jñānī sati śarīre kimiva na spṛśyate — Ityatra kāraṇamāha


Madaharṣaprabhṛtirayaṁ vargaḥ prabhavati vibhedasammohāt|
Advaitātmavibodhastena kathaṁ spṛśyatāṁ nāma||72||


Samanantarakārikāvyākhyāto madādivargo'yaṁ vibhedasammohādityātmātmīyarūpo yo vibhedasammoho'pūrṇatvakhyātistataḥ prabhavati paśupramātṛbhyo dvaitabhrāntyā heyopādeyatayā samutpadyate| Yaḥ punaḥ sarvaṁ brahmāsmīti paramādvayātmabodhaḥ prakṛṣṭajñānyākāśakalpaḥ sa tena madādivargeṇa kathaṁ nāma spṛśyatāṁ kena prakāreṇābilīkriyatāṁ bhinnaṁ vastu bhinnasya hi kadācitsvarūpamarpayatāṁ brahmabhūtatvena gṛhīto madādivargo brahmabhūtasya jñāninaḥ samānajāteḥ kathaṁ virodhāya syāt — Iti||72||

Aun así (evam api), "¿por qué (kim iva), mientras su cuerpo físico existe (sati śarīre), no (na) es el Conocedor del Ser (jñānī) tocado (spṛśyate) como en nuestro caso (vayam iva) por el grupo (vargeṇa) de engreimiento (mada), etc. (ādi), el cual está siendo evitado o quitado (parivarjyamānena api... iti)?". (Abhinavagupta) dijo (āha) la causa (kāraṇam) de esto (atra):


Este (ayam) grupo (vargaḥ) que comienza con (prabhṛtiḥ) engreimiento (mada), dicha por obtener lo que no se había obtenido antes (harṣa), (etc.) brota (prabhavati) desde el desconcierto (sammohāt) de la diferenciación (vibheda). (Sin embargo, en el caso de) alguien que posea Conocimiento (vibodhaḥ) cuya esencia (ātma) es (supremo) no dualismo (advaita), ¿cómo (katham) podría él posiblemente ser tocado o afectado (spṛśyatām nāma) por ese (grupo) (tena)?||72||


"Vibhedasammoha" --lit. el desconcierto de la diferenciación-- (vibhedasammohaḥ) (o) ignorancia acerca de la propia Plenitud (a-pūrṇatva-khyātiḥ) (es esto) que consiste en (rūpaḥ) "yo y mío" (ātma-ātmīya), (de ahí que) "este (ayam) grupo (vargaḥ) de engreimiento (mada), etc. (ādi) (surja) desde el desconcierto (sammohāt) de la diferenciación (vibheda... iti)" tal como se ha explicado (vyākhyātaḥ) en el aforismo (kārikā) anterior --la estrofa 71-- (samanantara). A partir de ese (desconcierto de la diferenciación,) (tatas) (este grupo que comienza con engreimiento, dicha por obtener lo que no se había obtenido antes, etc.) brota (prabhavati), (a saber,) surge (samutpadyate) para los individuos limitados (paśu-pramātṛbhyaḥ) como la confusión (bhrāntyā) del dualismo (dvaita) en la forma de (la noción acerca de) lo que hay que rechazar o aceptar (heya-upādeyatayā).

Sin embargo (punar), (en el caso de) alguien (saḥ) que (yaḥ) (sea) un superior (prakṛṣṭa) Conocedor del Ser (jñānī) similar al (kalpaḥ) éter (ākāśa) (y) poseedor de Conocimiento (bodhaḥ) cuya esencia (ātma) (es) supremo (parama) no dualismo (advaya) (apareciendo como la experiencia de) "Yo soy (asmi) totalmente (sarvam) Brahma (brahma... iti)", ¿cómo (katham) podría él posiblemente ser tocado o afectado (nāma spṛśyatām) por ese grupo (tena... vargeṇa) de engreimiento (mada) y así sucesivamente (ādi)? (En otras palabras,) ¿de qué manera (kena prakāreṇa) podría él ser confundido (ābilī-kriyatām) (por ese grupo)? Porque (hi) una realidad (vastu) que es diferente (bhinnam) podría alguna vez agitar --hacer mover, afectar-- (kadācid... arpayatām) la naturaleza esencial (svarūpam) de (otra) cosa que es (también) diferente (bhinnasya). (Pero) en el caso de un Conocedor del Ser (jñāninaḥ) que se ha vuelto (bhūtasya) Brahma (brahma), el grupo (vargaḥ) de engreimiento (mada), etc. (ādi) es percibido (gṛhītaḥ) como siendo (bhūtatvena) Brahma (brahma) (también). Puesto que ambos --Brahma y el grupo de engreimiento, etc.-- son de la misma clase (samāna-jāteḥ), ¿cómo (katham) podría (el grupo de engreimiento, etc.) ser (syāt) una oposición (virodhāya... iti) (entonces)?||72||


Aún sin notas explicativas

al inicio


 Estrofa 73

बाह्यस्तवनहवनवर्गोऽपि द्वैतसमाश्रय एव न तस्य परितोषायालम् — इत्याह


स्तुत्यं वा होतव्यं नास्ति व्यतिरिक्तमस्य किञ्चन च।
स्तोत्रादिना स तुष्येन्मुक्तस्तन्निर्नमस्कृतिवषट्कः॥७३॥


स्तुत्यं किञ्चिद्देवतारूपं होतव्यं वा किञ्चिज्ज्ञानिनोऽद्वयबोधरूपस्य न व्यतिरिक्तं भिन्नरूपं विद्यते यत्स्तूयते हूयते वा — इति। नापि कर्तव्यमित्येवंरूपतया च स्तोत्रादिना स आत्मज्ञः परितोषं यात्यभेदबोधसम्भोगेन हि नित्यानन्दमयत्वात्कृत्रिममानन्दं नाद्रियते तस्मान्निर्गतो नमस्कृतिवषट्केभ्यो यः स एव मुक्तो वेदान्तेषु एवंस्तुतः — इति॥७३॥

Bāhyastavanahavanavargo'pi dvaitasamāśraya eva na tasya paritoṣāyālam — Ityāha


Stutyaṁ vā hotavyaṁ nāsti vyatiriktamasya kiñcana ca|
Stotrādinā sa tuṣyenmuktastannirnamaskṛtivaṣaṭkaḥ||73||


Stutyaṁ kiñciddevatārūpaṁ hotavyaṁ vā kiñcijjñānino'dvayabodharūpasya na vyatiriktaṁ bhinnarūpaṁ vidyate yatstūyate hūyate vā — Iti| Nāpi kartavyamityevaṁrūpatayā ca stotrādinā sa ātmajñaḥ paritoṣaṁ yātyabhedabodhasambhogena hi nityānandamayatvātkṛtrimamānandaṁ nādriyate tasmānnirgato namaskṛtivaṣaṭkebhyo yaḥ sa eva mukto vedānteṣu evaṁstutaḥ — Iti||73||

(Abhinavagupta) dijo (en la estrofa 73) que (iti āha) inclusive (api) el grupo (vargaḥ) de alabanzas (stavana) (y) sacrificios (havana) externos (bāhya), al ser un lugar de refugio --receptáculo-- (samāśrayaḥ eva) para el dualismo (dvaita), no es (na) suficiente (alam) para deleitarlo (tasya paritoṣāya):


En su caso (asya) no (na) hay (asti) en absoluto (kiñcana) nada que alabar (stutyam) o (vā) adorar con sacrificios (hotavyam) que sea diferente (de él mismo) (vyatiriktam), ni se siente complacido (ca... saḥ tuṣyet) con himnos, etc. (stotra-ādinā). Por lo tanto (tad), el Liberado (muktaḥ) es libre de homenajes y "vaṣaṭ-s" --exclamaciones de alabanza-- (nis-namaskṛti-vaṣaṭ-kaḥ)||73||


En el caso de un Conocedor del Ser (jñāninaḥ) cuya naturaleza (rūpasya) es Conocimiento (bodha) no dualista (advaya), no hay nada (kiñcid... kiñcid... na... vidyate) que alabar (stutyam) —p. ej. la forma (rūpam) de una deidad (devatā)— o (vā) adorar con sacrificios (hotavyam) que sea "vyatiriktam" (vyatiriktam) (o) diferente (de él mismo) (bhinna-rūpam). (En una palabra, "no hay nada) que (yad) esté siendo alabado (stūyate) o (vā) adorado con sacrificios (hūyate... iti) (por tal persona liberada)".

Ni (na api... ca) el Conocedor (saḥ... jñaḥ) del Ser (ātma) está encantado (paritoṣam yāti) con himnos, etc. (stotra-ādinā) en la categoría de (evaṁrūpatayā) "obligacion(es)" (kartavyam iti), porque (hi) al deleitarse (sambhogena) en el Conocimiento (bodha) no dualista (abheda) ya que él está lleno de (mayatvāt) eterna (nitya) Bienaventuranza (ānanda), no (na) le presta atención a (ādriyate) la bienaventuranza (ānandam) artificial (kṛtrimam) (derivada de cantar esos himnos). Consiguientemente (tasmāt), el (saḥ) que (yaḥ) (está) libre (nirgataḥ) de homenajes y "vaṣaṭ-s" --exclamaciones de alabanza-- (namaskṛti-vaṣaṭkebhyaḥ) (es) ciertamente (eva) alabado así (evam-stutaḥ) (como) un Liberado (muktaḥ) en las escrituras que versan sobre filosofía Vedānta (vedānteṣu... iti)||73||


Aún sin notas explicativas

al inicio


 Estrofa 74

न च तस्य भिन्नेन देवगृहेणोपयोगः स्वशरीरमेवात्मदेवताधिष्ठानं संविदाश्रयो वा नान्यः कश्चित् — इति नो भिन्नं देवगृहमस्य — इत्याह


षट्त्रिंशत्तत्त्वभृतं विग्रहरचनागवाक्षपरिपूर्णम्।
निजमन्यदथ शरीरं घटादि वा तस्य देवगृहम्॥७४॥


तस्य ज्ञानिनो निजः परकीयो वा देह एव देवतावेश्म स्वात्मदेवताया भोग्याधारत्वात्। बाह्यस्तु मेर्वादिप्रासादस्तदा देवगृहीभवति यदा गुरुणा शरीरव्याप्त्या षट्त्रिंशत्तत्त्वकलनरूपया परिकल्पितः स्यात्तद्गतो बाह्योऽपि देवः स्वात्मव्याप्त्या चिद्घनत्वेन परिगृहीतश्चेत्तदा सोऽपि तत्र देवो भवेदन्यथोभयमेतज्जडं शिलाशकलकल्पमेव कथं भक्तानुद्धरेन्मृतान्सामीप्यादि वा नयेत् — इत्येवं मुख्यया वृत्त्या शरीरं संविदाश्रयत्वाद्देवगृहं तद्गतः सर्वेषामपि स्वात्मा देवः — इति देह एव सम्प्रबुद्धस्य देवगृहम्। कीदृशं तत् — इत्याह षट्त्रिंशत्तत्त्व इति। बाह्यं षट्त्रिंशत्तत्त्वव्याप्त्या परिकल्प्यते परं देहदेवगृहं पुनः साक्षात्षट्त्रिंशता तत्त्वैर्भृतं पोषितम्। बाह्यदेवगृहे गवाक्षरचना भवतीदं तु विग्रहरचनागवाक्षपरिपूर्णमिति विग्रहे शरीरे रचना इन्द्रियद्वारपरिपाटिः सैव तमोऽरिकल्पना तया परिपूर्णमक्षुण्णम् — इति बाह्यदेवगृहसदृशम्। न केवलं सरीरं संविद आश्रयः — इति कृत्वा देवगृहं यावद्यत्किञ्चिद्वा संविदधिष्ठितं तत्सर्वं तस्य देवगृहम् — इत्याह घटादि वा इति। घटाद्युपलक्षितं विषयपञ्चकमिदं भोग्यरूपं चक्षुरादिद्वारेण संविदाधिष्ठितम्

भोक्तैव भोग्यभावेन सदा सर्वत्र संस्थितः।

इति स्पन्दशास्त्रोपदेशदृशा संविन्मयमेव ज्ञानिनो भूतशरीरवद्घटादि विश्वं भावशरीरम् — इति कृत्वा तदप्यभिन्नं स्वशरीरवद्देवगृहं देवस्य क्रीडावतः स्वतन्त्रस्य स्वात्ममहेश्वरस्य गृहं भोग्याधिष्ठानम् — इति॥७४॥

Na ca tasya bhinnena devagṛheṇopayogaḥ svaśarīramevātmadevatādhiṣṭhānaṁ saṁvidāśrayo vā nānyaḥ kaścit — Iti no bhinnaṁ devagṛhamasya — Ityāha


Ṣaṭtriṁśattattvabhṛtaṁ vigraharacanāgavākṣaparipūrṇam|
Nijamanyadatha śarīraṁ ghaṭādi vā tasya devagṛham||74||


Tasya jñānino nijaḥ parakīyo vā deha eva devatāveśma svātmadevatāyā bhogyādhāratvāt| Bāhyastu mervādiprāsādastadā devagṛhībhavati yadā guruṇā śarīravyāptyā ṣaṭtriṁśattattvakalanarūpayā parikalpitaḥ syāttadgato bāhyo'pi devaḥ svātmavyāptyā cidghanatvena parigṛhītaścettadā so'pi tatra devo bhavedanyathobhayametajjaḍaṁ śilāśakalakalpameva kathaṁ bhaktānuddharenmṛtānsāmīpyādi vā nayet — Ityevaṁ mukhyayā vṛttyā śarīraṁ saṁvidāśrayatvāddevagṛhaṁ tadgataḥ sarveṣāmapi svātmā devaḥ — Iti deha eva samprabuddhasya devagṛham| Kīdṛśaṁ tat — Ityāha ṣaṭtriṁśattattva iti| Bāhyaṁ ṣaṭtriṁśattattvavyāptyā parikalpyate paraṁ dehadevagṛhaṁ punaḥ sākṣātṣaṭtriṁśatā tattvairbhṛtaṁ poṣitam| Bāhyadevagṛhe gavākṣaracanā bhavatīdaṁ tu vigraharacanāgavākṣaparipūrṇamiti vigrahe śarīre racanā indriyadvāraparipāṭiḥ saiva tamo'rikalpanā tayā paripūrṇamakṣuṇṇam — Iti bāhyadevagṛhasadṛśam| Na kevalaṁ sarīraṁ saṁvida āśrayaḥ — Iti kṛtvā devagṛhaṁ yāvadyatkiñcidvā saṁvidadhiṣṭhitaṁ tatsarvaṁ tasya devagṛham — Ityāha ghaṭādi vā iti| Ghaṭādyupalakṣitaṁ viṣayapañcakamidaṁ bhogyarūpaṁ cakṣurādidvāreṇa saṁvidādhiṣṭhitam

Bhoktaiva bhogyabhāvena sadā sarvatra saṁsthitaḥ|

Iti spandaśāstropadeśadṛśā saṁvinmayameva jñānino bhūtaśarīravadghaṭādi viśvaṁ bhāvaśarīram — Iti kṛtvā tadapyabhinnaṁ svaśarīravaddevagṛhaṁ devasya krīḍāvataḥ svatantrasya svātmamaheśvarasya gṛhaṁ bhogyādhiṣṭhānam — Iti||74||

Ni (na ca) hay ninguna utilidad (upayogaḥ) en lo referente a templos separados --templos que son distintos de él mismo-- (bhinnena deva-gṛheṇa) en su caso (tasya). Su propio (sva) cuerpo (śarīram) (es) verdaderamente (eva) la morada (adhiṣṭhānam) de su (ātma) Deidad (devatā) o (vā) el asiento (āśrayaḥ) de la Conciencia Pura (saṁvid), (y) no existe ningún otro en absoluto (na anyaḥ kaścid). De este modo (iti), (Abhinavagupta) dijo (en la estrofa 74) (āha) que para él (asya) no hay ningún (no) templo (deva-gṛham) separado (bhinnam) (entonces):


Su propio (nijam) cuerpo (śarīram) (o) el de algún otro (ser viviente) (anyat atha), lleno de (bhṛtam) los treinta y seis (ṣaṭtriṁśat) principios o categorías (tattva) (y) repleto de (paripūrṇam) ventanas (gavākṣa) (que crean) una disposición (de aberturas en la forma de los sentidos) (racanā) dentro del cuerpo (mismo) (vigraha); o (vā) (incluso cualquier objeto externo tal como) una vasija (ghaṭa) y así sucesivamente (ādi), (al tener a la Conciencia Pura como su asiento, es también) su (tasya) templo (deva-gṛham)||74||


Su propio (nijaḥ) cuerpo (dehaḥ) o (vā) (el) que pertenezca a otro (parakīyaḥ) (es) verdaderamente (eva) el templo (devatā-veśma) del Conocedor del Ser (tasya jñāninaḥ), puesto que (este cuerpo) es el soporte (ādhāratvāt) para los objetos de disfrute (bhogya) de la deidad (devatāyāḥ) (llamada) el propio (sva) Ser (ātma).

Entonces (tadā) (cualquier) templo (prāsādaḥ) externo (bāhyaḥ tu) tal como el de la montaña Meru (meru), etc. (ādi) se vuelve la casa de Dios (deva-gṛhī-bhavati) cuando (yadā), con (la ayuda del) Guru (guruṇā), (ese sitio) es (syāt) contemplado (parikalpitaḥ) mediante "śarīravyāpti" --lit. penetración en el cuerpo-- (śarīra-vyāptyā) caracterizada por (considerar al cuerpo como) una combinación o conjunto (kalana-rūpayā) de los treinta y seis (ṣaṭtriṁśat) principios o categorías (tattva). Si (ced) Dios (devaḥ), a través de una penetración (vyāptyā) en el propio Ser (sva-ātma), es percibido (parigṛhītaḥ) como una masa compacta (ghanatvena) de Conciencia (cit) localizada (gataḥ) en él --en el cuerpo-- (tad) y también (api) externamente (bāhyaḥ), entonces (tadā) Dios (saḥ... devaḥ) existe (bhavet) allí (tatra) también (api) --en el cuerpo y en el templo externo--. De otro modo (anyathā), este (templo) (etad) de ambas clases --el cuerpo y el templo externo-- (ubhayam) (sería) inerte (jaḍam) como (kalpam eva) un pedazo (śakala) de piedra (śilā). (Así,) "¿cómo (katham) podría (tal templo) elevar (uddharet) a los devotos (bhaktān), (y cómo podría) guiar (nayet) a los muertos (mṛtān) o (vā) a los vecinos (sāmīpya), etc. (ādi... iti) (que se acercan a él)?". De esta manera (evam), el cuerpo físico (śarīram) como la forma más visible de la existencia (mukhyayā vṛttyā) (es entonces) la morada de Dios (deva-gṛham) pus es el asiento (āśrayatvāt) de la Conciencia Pura (saṁvid). El propio (sva) Ser (ātmā) de todos (sarveṣām api) que está (gataḥ) en él --es decir, en el cuerpo-- (tad) (es) Dios (devaḥ). De este modo (iti), para el Despierto --el Liberado-- (samprabuddhasya) el cuerpo (dehaḥ) (es) muy ciertamente (eva) la casa de Dios (deva-gṛham).

"¿De qué clase (kīdṛśam) es ese (templo) (tad... iti)? --¿a qué se asemeja?--". (Abhinavagupta) dijo (āha) "Ṣaṭtriṁśattattva" (ṣaṭtriṁśattattva iti) (al comienzo de la estrofa actual). (Mientras el templo hecho de piedra) es contemplado (parikalpyate) como siendo penetrado (vyāptyā) por los treinta y seis (ṣaṭtriṁśat) principios o categorías (tattva) externamente (bāhyam), el otro (templo) (param), el templo (deva-gṛham) del cuerpo (deha), (está) no obstante (punar) lleno (bhṛtam) (o) nutrido (poṣitam) con los treinta y seis principios o categorías (ṣaṭtriṁśatā tattvaiḥ) en persona (sākṣāt). En el templo externo (bāhya-deva-gṛhe) existe (bhavati) una disposición (racanā) de ventanas (gavākṣa), pero (tu) este (cuerpo) (idam) (es descripto en la estrofa como) "vigraharacanāgavākṣaparipūrṇam" (vigraha-racanā-gavākṣa-paripūrṇam iti), (o sea,) esa mismísima (sā eva) "racanā" (racanā) —disposición (paripāṭiḥ) de aberturas (dvāra) (en la forma) de los sentidos (indriya)— en "vigraha" (vigrahe) (o) cuerpo (śarīre) (es) lo que crea (kalpanā) "sol" (tamas-ari) --permite que la luz solar ingrese--. (El cuerpo está) repleto (paripūrṇam) —no cercenado, intacto (akṣuṇṇam)— de esa ("racanā" que se mencionó antes) (tayā). De esta forma (iti), (el templo del cuerpo) es similar al (sadṛśam) templo (deva-gṛha) externo (bāhya).

(Abhinavagupta,) tras considerar así (iti kṛtvā): "No (na) únicamente (kevalam) el cuerpo (sarīram) es el lugar de reposo (āśrayaḥ) de la Conciencia Pura (saṁvidaḥ)", (y el cuerpo es entonces apropiadamente denominado) "un templo" (deva-gṛham), sino que incluso (yāvat) cualquier cosa (yad kiñcid) posiblemente (vā), al estar todo (sarvam) eso (tad) asentado (adhiṣṭhitam) en la Conciencia Pura (saṁvid), (es) Su (tasya) templo (deva-gṛham). De esta manera (iti), (Abhinavagupta) dijo "ghaṭādi vā" (ghaṭa-ādi vā iti) (en la segunda porción de la estrofa).

Este (idam) grupo de cinco (pañcakam) objetos (viṣaya), percibido (upalakṣitam) como una vasija (ghaṭa), etc. (ādi), es presidido (adhiṣṭhitam) por la Conciencia Pura (saṁvidā) a través de las aberturas (dvāreṇa) de los ojos (cakṣus) y así sucesivamente (ādi). En concordancia con el punto de vista (dṛśā) (expresado) por la enseñanza (upadeśa) (dada en) Spandakārikā-s (II.4) (spanda-śāstra):

"El experimentador (bhoktā) mismo (eva), siempre (sadā) (y) en todas partes (sarvatra), permanece (saṁsthitaḥ) en la forma (bhāvena) de lo experimentado (bhogya... iti)".

(tales "bhogya-s" u objetos que se experimentan) son idénticos a (mayam eva) la Conciencia Pura (saṁvid). Para un Conocedor del Ser (jñāninaḥ) que ha así considerado (en su mente) (iti kṛtvā): "El universo (viśvam) (como) un Cuerpo (śarīram) constituido por (todas) las entidades positivas (bhāva) —p. ej. una vasija (ghaṭa), etc. (ādi)(es) como (vat) el cuerpo (śarīra) de un ser viviente (bhūta)". (Por consiguiente,) inclusive (api) eso (tad) --una vasija, etc.--, al no ser distinto del (Experimentador mismo, a saber, del Ser,) (abhinnam) (es) un "devagṛha" --lit. un templo-- (deva-gṛham) como en el caso (vat) del propio (sva) cuerpo físico (śarīra). (En otras palabras, una vasija, etc. es) el "gṛha" o casa (gṛham) —el asiento (adhiṣṭhānam) de los objetos conocibles (bhogya)— de "deva" o Dios (devasya), el Juguetón (krīḍāvataḥ) (y) Libre (svatantrasya) Gran Señor (mahā-īśvarasya) que es el propio (sva) Ser (ātma... iti)||74||


Aún sin notas explicativas

al inicio


 Información adicional

Gabriel Pradīpaka

Este documento ha sido concebido por Gabriel Pradīpaka, uno de los dos fundadores de este sitio, y guru espiritual versado en idioma Sánscrito y filosofía Trika.

Para mayor información sobre Sánscrito, Yoga y Filosofía India; o si quieres hacerme algún comentario, preguntar algo o corregir algún error, siéntete libre de contactarnos: Ésta es nuestra dirección de correo.



Regresa a Estrofas 67 a 70 Top  Sigue leyendo Estrofas 75 a 78